BẠN TÔI : NHA KHOA HOC, NHA VAN

            HOÀI NIỆM MÙA XUÂN  :

                                                     MỘT TRÍ TUỆ KHÔNG NGỦ YÊN

TSKH Trần Xuân Hoài

                 Ông là ai ?   điều gì đã thúc đảy tôi viết về con người này ?   Trước hết ông là một nhà Khoa học lừng danh , một người đạt được hai danh hiệu cao quý GIÁO SƯ và TIÊN SỸ KHOA HOC, ông cũng là một người viết văn với một tiểu thuyết lịch sử  không kém phần hấp dẫn lôi cuốn đôc giả có tên goi " KIM THIẾP VŨ MÔN ", nhưng trên tất cả và vô cùng tự hào, ông  là  người bạn thân thiết của tôi, và của cả các bạn khối lớp 5 trường thiếu nhi  " Dục tài học hiệu", những người bạn  đã từng sống với nhau qua bao năm tháng tuổi thơ hồn nhiên bên dòng sông LY của nước ban,  đầu thập niên 50 của thế kỷ trước.

               Buổi sáng  thứ bảy ngày 26 thang 3, trời khá đẹp , mới sáng ra tôi đã lấy xe máy rồi lao thẳng đến số nha 75 phố Trân Hưng Đao, một địa chỉ khá quen thuộc với tôi, đó là nhà bạn  TRần Xuân Hoài. Tôi đã đến đây nhiều lần, gặp nhau để bàn về chuyện ra cuốn sách của lớp, hôm nay tôi lại đến, cũng chẳng có duyên cớ gì đăc biệt, tôi chỉ định bụng gặp để hỏi bạn ấy vê cuốn sách mà bạn đã tăng tôi , cuôn tiểu thuyết mà tôi đã nhắc tới ở đoan trên . Giờ thi các ban đã rõ  Nhà khoa học ,nhà văn tôi nói trên là ai rồi , không ai khác đó là bạn TRẦN XUÂN HOAI của chúng ta.

              Hoài mở cổng đón tôi vào nhà với nụ cười trên môi, cái bắt tay thân thiện. Chung tôi ngồi với nhau trong phòng khách nhỏ nhà bạn , căn phong bài trí gian dị , mọi vật dụng ở đây từ bộ sa lon nhỏ, tủ đựng sách , mấy chiếc ghê không tưa đều rất đơn sơ, hệt như  tính cách bình dị  của người chủ. Nhưng trái  với vẻ bề  ngoài giản di ấy lai là một tâm hồn  rông mở , một tấm lòng chân tình, quý mên bè bạn. Câu chuyện của chúng tôi xoay quanh những kỷ niệm thời ấu thơ, nhưng trọng tâm có lẽ là cùng nhau trao đổi những suy nghĩ về cuộc đời, về triết lý sống, về sự thành đạt và những bài học của mỗi người sau hơn 70 năm tồn tại trên  cõi đời này. Tất nhiên là tôi rất ấn tượng về  triết lý sống ,  về những bài học  cuộc đời  bạn Hoài đã trải qua và đó cũng là lý do để tôi ghi lại những cảm nghĩ của mình về người bạn ấy trong bài viết này .

           Hoài là một con người sống đày nghi lực, Hoài sinh ra tại một ngôi làng nghèo thuộc Huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh. Cha Hoài ông Trần xuân Biền tham gia cách mang từ năm 20 tuổi , từng giữ chức Chủ tịch Ủy ban Cách mạng tỉnh Lâm Viên , rồi Chủ tịch tỉnh Binh Định , từng bị địch bắt va giam  tại Ha Tĩnh cũng các chiên sỹ cách mang Phan Đăng Lưu ,Hà Huy Tập những năm 1928- 1930 , Mẹ Hoài mất sớm khi Hoài mới lên 5 tuổi. Cuộc sông gian khó từ nhỏ đã tôi rèn cho Hoài một đức tính kiên trì và giàu nghi lực trong cuộc sống, năm 11 tuổi Hoài gia nhâp Thiếu sinh quân rồi được đưa sang trường Thiêu nhi Quế Lâm . Bạn  sáng dạ , học giỏi và sớm bôc lộ thiên bẩm về vật lý , toán học và ngoại ngữ. Trở về nước năm 1957 bạn học cấp 3 tai trương Nguyễn Gia Thiều bên Gia Lâm cùng nhiêu bạn khác, hết phổ thông bạn theo học khoa vật lý trường Đai học Tông hơp Ha Nội, tốt nghiệp xuất sắc bạn được giũ lại làm giáo viên giang dạy tai trương nhiều năm.

Ơ tuổi  25 bạn đươc các giáo sư nổi tiêng như Hoàng Phương, Hoàng Tụy giới thiêu sang Đức học tập ban trở về với tâm bằng Phó Tiến sỹ. Cuôi năm 1971  ban về công tác tai Viên vật lý thuộc Viên khoa học Viêt Nam. Những năm tháng làm việc tai đây là chuỗi thời gian ghi nhận tinh thần miệt mài với khoa học , không ngừng suy nghĩ sáng tạo tìm ra con đường riêng tự chủ hoan toàn trong nghiên cứu khoa học, Bạn đã nêu ra nhiều kiến nghi vê cách lam khoa học mới mẻ phát huy được trí sáng tạo, nhưng bạn cũng đã găp không ít khó khăn, đã từng bị lãnh đạo Viện trù úm gây nhiều phiền phức trong cuộc sống, nhưng với đức tính kiên nhẫn bền bỉ bạn đã vượt qua mọi thử thách, cùng đông nghiệp sáng tạo ra nhiều sản phẩm khoa học độc đáo có giá trị kinh tế cao, bạn cũng thuyết phục được ban LĐ cải tiến cơ chế, áp dụng phương pháp nghiên cứu khoa học tiên tiến ,gắn ngiên cứu KH với  phát triển kinh tế , đưa ứng dung khoa học  vào thực tế cuộc sống , những kiến nghi va viêc làm táo bạo mang tính đột phá của bạn đã tạo tiền đề cho lề lôi làm việc khoa học, hiểu quả của Viên vât lý sau  này. Nghỉ hưu đã hơn 10 năm nhưng bạn vân không ngừng  làm việc , hàng ngày vẫn đến Viên vât lý truyền đat lai kinh nghiêm cho thế hê trẻ , Bạn luôn có tư duy đổi mới không chiu lui bước không ngừng suy nghĩ sáng tạo , bởi vây  giới khoa hoc  vật lý đã gọi bạn là Nhà khoa học có  ''trí tuệ không ngủ yên ".

Tác giả và nhân vật - Đôi bạn đồng môn.

            Tôi là người theo học về Hán ngữ và làm việc nhiều năm với thứ ngôn ngữ này, nhưng đọc cuốn tiểu thuyêt " Kim thiếp Vũ môn " của bạn Hoài tôi thực sư khâm phục trí tuệ của bạn  trong việc lưu giữ kho tư liệu về chữ Hán , chữ Nôm  cũng như những dữ liêu về lich sử của dân tộc.  Quá trình cho ra đời cuốn sách này lần nữa cho chúng ta thấy tính kiên trì và nghị lực phi thường của ban Hoài. Cuôn tiểu thuyết được giới văn học đánh giá cao ,thể hiện tài năng của một con người có bản lĩnh  trong  lĩnh vưc văn học, điều không dễ đạt được ở một người chuyên làm vê khoa hoc.

          Chắc chắn là tôi chưa vẽ được  đày đủ chân dung của  người bạn  của mình, một con người đa tài như thế, nhưng ít ra tôi cũng được an ủi phần nào vì tôi đã viết những dòng này bằng chính  tình cảm chân thành của mình ,  bằng  tình bạn hồn nhiên mà thủy chung của chúng ta đã được thử thách suốt  bao nhiêu năm nay. Tôi luôn ghi nhớ  những kỷ niêm của tình bạn , ghi nhớ cuộc trò chuyện với bạn Hoài, cuộc trò chuyện đã để lại  dấu ấn sâu đậm trong lòng tôi. Với tôi bạn là một tấm gương về lòng đam mê với công việc, đức tính kiên nghị , can đảm vượt qua mọi gian khó, thử thách trong cuộc đời.

         Chia tay ban Hoài ra về , tôi không mang theo hình ảnh của một " nhà khoa học " hay một " nhà văn " , trong tôi vẫn luôn là hình ảnh của một người bạn lúc nào cũng ân cần quan tâm tới bè bạn mình và sẵn lòng làm mọi việc để vun đắp cho tình bạn ấy.
               

                                                                                   Công Lý  chiều 26/3/2016

    Tôi coi đây là món quà rất nhỏ , rất đơn sơ thân tặng HOÀI , người bạn thân thiết của tôi.
     Ảnh  Hoài trong bài do tôi chụp.